Red fort documents: discoveries by Prof. Chander Shekhar

Nandini Chatterjee on behalf of

Prof. Chander Shekhar,  Director. Lal Bahadur Shastri Centre for Indian Culture Embassy of India 

Prof. Chander Shekhar has opened up a previously unseen collection of Persian documents, currently stored at the Red Fort, Delhi, India.

These documents from the first part of the nineteenth century offer an enriching glimpse into the continued use of Persian under English East India Company rule. They also offer insights into the use of evolving forms of Persian correspondence between the reduced Mughal court, the Company authorities, and various regional states, including that of the Sikhs in the Punjab. 

The first document is a letter from Lord Minto to Raja Ranjit Singh dated 1808, regarding the the latter’s encroachment on the Sikh Chiefs under the protection of the British Government. The letter is written on expensive paper with gold stamp impressions. Incidentally, the intense use of Persian in the administration of the kingdom of Ranjit Singh has also been discussed in two other postsMahar by Mr Khizar Jawad, who has looked at materials in the Punjab State Archives, Lahore.

This letter is an effort to remove certain doubts about the Company’s protection to some Sikh chiefs, settled around Satluj river. This was clearly the topic of a running correspondence between Ranjeet Singh and East India Company. At the end of the letter, Lord Minto explains that the East India Company has no ulterior motive to keep these Sikh chiefs under their control, quite unlike the Marhattas who were forcibly taking tributes. The Company apparently wanted all Sikh chiefs to return to Ranjit Singh’s fold. This letter may have been a preamble to the treaty of Amritsar 1809 which drew the boundary between the Company’s territories and those of Maharaja Ranjit Singh.

Here is the document, and the text of the letter in Persian.

مہاراجہ صاحب مہربان شفیق دوستان استظہار مخلصان سلامت

بعد اشتیاق دریافت مواصلت موفور المسرت کہ متجاوز التحریر

و التقریراست منظور خاطر مہربانی مظاھرمصدر سوال و جواب

مطارجاییکہ از وقت درود شہامت و دعوالمرتبت

ابہت و متعالی منزلت متکف صاحب بہادر بدربار المشفق

بعمل آمدہ کیفیت آن بتفصیل از ارقام صاحب موصوف

بدریافت مخلص رسیدہ بعض مراتبیکہ در اثنای این گفتگوھا

روبظہور آورد موجب تحیر و تاسف خاطر الحال تاثیر شدہ

متقاضی باین گشت کہ مخلص بذریعہ قطعہ محبت نامہ کیفیت

مافی الضمیر و مکتبات خاطر خود را الحیطہ بیان آورد

مشفقا مقصور از تعنیاتی صاحب موصوف بدربار المشفق

ھمین بود کہ معزی الیہ از کماھی خطراتیکہ عاید شدن آن

بمرور ایام نسبت بملک آن مشفق متصور است بخدمت اطلاع دادہ

جھت آن دفاع آن طرح انداز مصلحت و موافقت ہر دو سرکارشوند

چنانچہ صاحب موصوف تفصیل این اجمال را تصریحانہ

در خدمت آن مشفق بمعرض اظہار در آوردہ اند و اگر چہ

در حقیقت تقریر چنین سر رشتہ موافقت خیالی از انتفاع

 این سرکار ھم نیست زیرا کہ گروہ خذلان پژوھیکہ

منیع زیان رسانی نسبت بممالک سرکار آن مشفق است

 از۔۔۔۔؟ این سرکار نیز متصور نکرد و صورت پیشقدمی

آن گروہ محطوظ و مصون بودن ملک آنمشفق آراست تعدی اینہا

بلا اعانت و امداد و اہالی این سرکار کہ بفضل الہی

نظر بر مراتب قدر و فرط استعداد و اقتدار خودہا

اسباب حفاظت و حراست ممالک محروسہ بجمیع وجوہ

حاصل دو اصلیب دارد امر محال است از انجا کہ بظاہر اسباب

صداقت این مقال بر وجہ احسن و روش مستحسن منقوش و مرتسم

(on border side reverse)

خاطر انمشفق گردیدہ بود

درینصورت باتفصیل دریافت اینمعنی کہ

انمشفق اقبال سوال مزبور را کہ کمال منفعت سرکار   

بل قیام سرکار انمشفق دران متضمن است منحصر و مشروط براین دانستہ بودند

کہ سرداران سکہان اینطرف رود ستلج کہ از متوسلان وزیردستان

محافظت این سرکار ھستند اہالی این سرکار روادار

دست درازی آنمشفق بر سر تعلقات آنہا شوند موجب

استعجاب خاطر الحال تاثر گردید معہذا آن گاہ اینہم بظہور پیوست

کہ آن مشفق باوجود مقبول و منطور داشتن اینمعنی کہ در مقدمہ

سرداران مربوط از مخلص استصواب و استصراح بعمل آید

خود مع فوج رود ستلج را عبور ساختہ در ممالک آنہا

در آمدہ بہ تسخیر قلعجات اقدام نمودہ بودند مشکلات استعحب؟؟

زیادہ از سابق لاحق خاطر مودت ذخایر گردید مشفقات

مدراج وفا پرستی و اعتدال پروری اہالی سرکار

انگریز بہادر بر انمشفق و جمیع روسا و سرداران ایندیار

بخوبی واضح و لایح است چنانچہ قوم مرہتہ در ایام تسلط خود

بممالک سمت شمال ہندوستان از سرداران سکہان

پیشکش و خراج مکگرفتند و دست اختیار بر سر انہا

دراز و آنہا را زیر اطاعت خودہا میداشتند

بعد از ان وقتیکہ اہالی این سرکار محض بجہت صیانت

ممالک محروسہ از آنست پیشقدمی و زیردستی قوم مزبور

مجبورا بارتکاب محاربہ پرداختہ بر ملک ہندوستان

مسلط شدند ایتلاف و انحداب قلوب سرداران سکہان

بذریعہ تمشیت سررشتہ فلاح و بہبود انہا پیشنہاد خواطر

داشتہ از اخذ زر پیشکش و خراج بل ۔۔۔ ہرگونہ مطالبہ و

مزاحمت اجتناب ورزیدہ سرداران مذکورین را بلا قید

و ز اجرای حکومت واجبی نسبت بآنہا ست وارد شدن

چہ جای امکان شد کہ اہالی موصوف روادار تحکم

سرکار دیگر بر سر سرداران سکہان مذکورین توانند گردید

از انجا کہ اینمعنی بررای زرین انمشفق نیکو ظاہر خواھد بود

درینصورت مختصر التقریر حاصل کہ انمشفق از تقدیم ارادہ نمودہ

 نسبت سرداران مزبور معطوف العنان خواہند گشت

مستصاحب بعضی روی مراتب؟؟ 

Sign in english

---

---